Bukowina z dawnych czasów była jednym z najbardziej wielonarodowościowych regionów Europy Środkowo-Wschodniej. Już od średniowiecza oraz nowych czasów pojawiają się tu reprezentanci również polskiego etosu. Po przyłączeniu terytorium wspomnianego obwodu historycznego do składu Cesarstwa Austriackiego w 1775 r. polscy urzędnicy, rzemieślnicy, chłopi zaczęli masowo przesiedlać się na te tereny tak z terytorium Galicji, jak również z innych ziem pol-skich w poszukiwaniu lepszego losu i sytuacji materialnej.
Po uzyskaniu przez Bukowinę statusu kraju autonomicznego Cesarstwa Austriackiego w 1854 r., potwierdzonego przez konstytucję krajową 1861 r., przed Polakami, tak jak również przed innymi społecznościami narodowościowymi kraju, otworzyły się możliwości rozwoju swego ruchu narodowościowego w nowo powstałym Księstwie bukowińskim. Złączyli się oni i stworzyli w 1869 r. Polskie Towarzystwo Bratniej Pomocy oraz Czytelnię Polską, które coraz częściej łączyły się pod jedną nazwą – “Czytelnia polska” w Czerniowcach. Wśród założycieli tej instytucji społecznej byli prawnik, pisarz Aleksander Morgenbesser, posiadacz ziemski Karol Brunarski, ksiądz Ignacy Kornicki, rzemieślnik Grzegorz Smulski oraz in. Towarzystwo owocnie wprowadzało w życie inicjatywy dobroczynne i kulturalno-oświatowe na terenie miasta i kraju w ciągu lat 1869-1940 (po 1914 r. – z przerwami).
Podstawowe kierunki działalności oraz inicjatywy kulturowe tak Czytelni Polskiej, jak również całej Polonii krajowej powstawały i były uzmysławiane w prawdziwym centrum wszystkich Polaków bukowińskich i czerniowieckich – Domu Polskim w Czerniowcach. Także sporo Domów Polskich działało w te czasy w miasteczkach i wsiach po całej Bukowinie.
Rozkwit Polonii Bukowińskiej przypada na drugą połowę XIX – pocz. XX w. Liczba Polaków w regionie w przeddzień Pierwszej wojny światowej zbliżała się do 50 tysięcy osób. Wiele polskich imion stały się nieodłączną częścią życia Wspólnoty bukowińskiej. Powiedzmy, nie można wyobrazić sobie Czerniowiec bez honorowego obywatela, honorowego prezydenta miasta Antoniego Kochanowskiego, architektów, którzy projektowali żydowski Dom Narodowy lub cerkiew św. Paraskiewy, znanej na cały świat artystki Heleny Modrzejewskiej, która rozpoczynała swoją karierę artystyczną w tym i w Czerniowcach, Bukowińczyka, profesora Uniwersytetu Warszaw-skiego ś. p. Kazimierza Feleszki, etc.
Działalność organizacji polskich i Polskiego Domu Narodowego w Czerniowcach, jak również innych organizacji narodowościowo-kulturologicznych oraz domów narodowych, została wstrzymana po ostatecznym przejściu w 1944 r. Bukowiny Północnej do składu USRR, a więc do ZSRR.
Wraz z początkiem „pierestrojki” w ZSRR (druga poł. lat 80. XX w.) rozpoczęło się odrodzenie ruchu narodowościowo-kulturo-logicznego w obwodzie Czerniowieckim. W tym czasie w obwodzie pozostało około 5 tys. obywateli pochodzenia polskiego, w tym w Czerniowcach około 2,5 tys. W grudniu 1989 r. grupa inicjatywna Polaków obwodu Czerniowieckiego, mianowicie Jan Drozdowicz, Eberhard Gorodecki, Leopold Kałakajło, Jadwiga Kuczabińska, Ludwik Markulak, Tadeusz Rogowski, Jan Trusz, Olga i Elżbieta Fifar (Czerniowce), Michał Klusyk (wieś Panka), Jadwiga Kriczko (Storożyniec), Katarzyna Drozdyk (wieś Stara Huta/Stara Krasnoszora) Maria Malicka (wieś Dolne Piotrowce/Nyżni Petriwci), Walentyna Wysznaiak (wieś Tereblecz) tworzą polską organizację społeczną – Obwodowe Towarzystwo Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza. Pierwszym prezesem Zarządu była p. Jadwiga Kuczabińska. Statut Towarzystwa został zarejestrowany przez władzę obwodową 21 lutego 1990 r., a świadectwo rejestracyjne pierwsza postradziecka instytucja polonijna kraju otrzymała 21 grudnia 1992 r. na podstawie decyzji przedstawiciela prezydenta Ukrainy w obwodzie Czerniowieckim. W tym samym czasie powstają organizacje polonijne jako Oddziały Obwodowego TKP im. Adama Mickiewicza w w/w miejscowościach. Warto zauważyć, że Towarzystwo było wśród tych regionalnych organizacji polskich, które założyła Federacja Organizacji Polskich na Ukrainie. Bukowinę przedstawiała jako Prezes Obwodowego TKP im. Adama Mickiewicza Pani Jadwiga Kuczabińska, która weszła do składu pierwszego Zarządu Federacji.
Zgodnie ze Statutem głównymi kierunkami w działalności Towarzystwa było wyznaczono – odrodzenie szkolnictwa polskiego oraz odrodzenie i poszerzenie w wielonarodowościowym środowisku bukowińskim tradycji i kultury polskiej. Była odrodzona działalnność chóru „Lutnia” (kierownik Michał Makłowicz), powstał góralski zespół folklorystyczyny „Wianeczek” w Dolnych Piotrowcach (kierownik Maria Malicka). Nauczanie języka polskiego w czerniowieckiej szkole średniej Nr 5 rozpoczęło się w formie zajęć fakultatywnych, które prowadziła P. Bronisława Małanczuk. Zapotrzebowania rosły, jak również zwiększała się ilość dzieci, młodzieży i ich rodziców, pragnących opanować język ojczysty. Z początkiem roku szkolnego 1993-1994 otwarto Polską Szkołę Niedzielną przy szkole średniej Nr 26 (dziś Gimnazjum Nr 3). Przyczynili się do tego: dyrektor szkoły P. Bogdan Czortyk oraz członek zarządu i jeden z założycieli TKP im. Adama Mickiewicza P. Ludwik Markulak i jego córka Łucja Uszakowa. Uruchomiono wówczas siedem klas i grupę dorosłych.
Dzięki aktywnej działalności prezesa Towarzystwa w Storożyńcu Jadwigi Kriczki Kościół p.w. Św. Anny został przekazany parafianom. W tych czasach to było jeszcze bardzo problematyczne.
Przed Towarzystwem także powstało ważne i skomplikowane zadanie – wznowienie działalności byłej własności społeczności polskiej – Polskiego Domu Narodowego. Po trwałych dyskusjach z władzami miasta Czerniowce, które aktywnie prowadziła Pani Prezes, w listopadzie 1992 r. zarząd otrzymał klucze od czterech pomieszczeń o powierzchni 110 m2 w budowli historycznego Domu Polskiego przy ul. O. Kobylańskiej 36. (Za czasów radzieckich w dużej Sali historycznego Domu Polskiego działało kino im. Zoi Kosmodemiańskiej, a w tych czterech pokojach była kasa biletowa). Jednak, przebywały one w dość zaniedbanym stanie i potrzebowały remontu generalnego. Pierwsze prace remontowe w odrodzonej części Polskiego Domu Narodowego zostały przeprowadzone przez członków Towarzystwa, mieszkańców Czerniowiec p. p. Józefa Kmiecia, Stanisława Tomasza, Wiktora Rybki, Karola Grymskiego, Jana Drozdowicza, Adolfa Wolańskiego. Pomagały im w przygotowaniu codziennych posiłków p. p. Józefa Rybka, Adela Grymska, Lidia Łuptowicz, Gizela Kmieć, Lubow Zinczuk i in. W sprzątaniu i wywożeniu wielu ton śmieci Towarzystwu pomagali studenci Wydziału Historii Uniwersytetu Czerniowieckiego wówczas jeszcze Państwowego Uniwersytetu im. Jurija Fedkowycza (kurator doc. Władysław Strutyński), którzy uczyli się języka polskiego, a także uczniowie szkoły zawodowej pod kierownictwem Ludwika Markulaka. Dopiero po tych pracach członkowie Obwodowego Towarzystwa Kultury Polskiej im. A. Mickiewicza w Czerniowcach otrzymali możliwość wprowadzać w życie społeczności Bukowińskiej ukierunkowane inicjatywy kulturalne, edukacyjne, społeczne.
Od samego początku swojej działalności (XIX st.), organizacje polskie na Bukowinie kierowały się hasłem, które było wydrukowane w pierwszym numerze “Gazety Polskiej” (Czerniowce, „Gazeta Polska”, 30 lipca 1883 r.: “My Polacy chcemy być w Państwie, w którym żyjemy – elementem jego porządku, spokoju i społecznej zgody”.
To jest hasłem i Obwodowego Towarzystwa Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza. O tym świadczy artykuł programowy w pierwszym numerze odrodzonej „Gazety Polskiej Bukowiny” (Czerniowce, „GPB”, nr. 1-2, wrzesień, 2007).
W tej chwili Towarzystwo liczy 6 Oddziałów – w Czerniowcach, Storożyńcu, Starej Hucie, Dolnych Piotrowcach, Terebleczu i Kocmaniu.
Siedzibą Towarzystwa, stanął Dom Polski w Czerniowcach. Odział Towarzystwa w Pance też ma swój historyczny Dom Polski, który pod kierownictwem Prezesa Oddziała Pana Michała Klusyka został odremontowany i poswięcony.
Za podaniem Zarządu Głównego, Rada Rejonowa w Głęboce przekazała budynek dla DP w Terebleczu. Ale tu jeszcze sporo do zrobienia. DP w Czerniowcach, Pance zostały odremontowane i przebudowane przez członków Towarzystwa dzięki pomocy Stowarzyszenia “Wspólnota Polska” (Warszawa).
W 1998 roku na stanowisko Prezesa, za podaniem Pani Prezes Jadwigi Kuczabińskiej, członkowie Towarzystwa obierają Władysława Strutyńskiego, docenta Katedry Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowicza w Czerniowcach. Pani Jadwiga za tak poważną działalność po odrodzeniu ruchu polonijnego w obw. Czerniowieckim, według propozycji nowego Zarządu, została mianowana Honorowym Prezesem Towarzystwa.
Według inicjatywy nowego Zarządu było rozpoczęto w 2000 roku na większą skalę prace rekonstrukcyjno-remontowe w czterech pokojach, przekazanych przez radę miejską Towarzystwu w historycznym Domu Polskim.
Wszechstronna pomoc materialna i moralna oraz wsparcie ze strony Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (Warszawa) umożliwiła przeprowadzenie remontu generalnego oraz rekonstrukcję pomieszczeń przed 100. rocznicą założenia Domu Polskiego. Miasto otrzymało jeszcze jedno wyposażone centrum kulturalno-oświatowe. Pracami remontowymi od końca 2000 r. zajmowali się członkowie Towarzystwa, a mianowicie Michał Klusyk, Zbigniew Kmieć, Sergiusz Janes, Władysław Kmieć, Włodzimierz Drozd. Sprawował nadzór nad pracami budowlanymi p. Illa Kmieć, przy bezpośredniem orgtanizacijnym wsparciu Prezesa Towarzystwa. Kobiety po kolei gotowały obiady. Koordynowały te prace Adela Grymska i Gizela Dziadek. W 2002 r. po rekonstrukcji generalnej Domu Polskiego w Czerniowcach Towarzystwo i społeczność miasta uroczyście obchodzili 100. rocznicę DP. W świątecznych obchodach złożyli gratulacje solenizantom wiceprzewodniczący administracji obwodowej p. Franc Fedorowicz, burmistrz miasta p. Mykoła Fedoruk, kierujący sprawami Rady obwodowej p. Mykoła Dowbysz, wice dyrektor “Wspólnoty Polskiej” p. Barbara Rud (Warszawa), delegacja z oddziału “Wspólnota Polska” w Krakowie, delegacja Prezydenta miasta partnerskiego Konina, delegacja Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie na czele z jej Prezesem p. Emilią Chmielową, dyrektor Międzynarodowego festiwalu “Bukowińskie Spotkania” p. Zbigniew Kowalski, delegacja Związku Polaków Rumunii na czele z p. Stanisławą Jakimowską, dziekan Wydziału Historii Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego prof. Jurij Makar. Było wygłoszono pozdrowienia Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej prof. Longina Pastusiaka, Prezydenta Piły p. Zbigniewa Kosmatki, Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie p. Krzysztofa Sawickiego, zarządu Towarzystwa “Wspólnota Bukowińska” (Zielona Góra), prezesów kulturalno-narodowościowych Towarzystw obwodu – ukraińskiej „Proswity”, rumuńskiego, żydowskiego, niemieckiego. W programie koncertowym oprócz zespołów Towarzystwa wystąpił znany duet w składzie Ludmiły i Pawła Czobotowów, Zasłużeni artyści Ukrainy Iwan Derda oraz Wasyl Pyndyk.
Z okazji 100-lecia Domu Polskiego (2002 r.) Towarzystwo otrzymało osobiste pozdrowienie i Błogosławieństwo Ojca Świętego Jana Pawła II z jego własnoręcznym podpisem.
W Czerniowcach, z początkiem działalności Towarzystwa został odrodzony i przez pewien czas działał chór „Lutnia” (kierownik – Michał Makłowicz, koncertmistrz Jadwiga Kuczabińska), cieszyli miłośników polskiej piosenki trio „Gloria” w składzie Franciszki Ganziuk, Jadwigi Swirgun oraz Ireny Manyk, powstało trio młodzieżowe „Agape” w składzie Lilii Pyndyk, Jany Pukajewicz oraz Mariany Czajki. A dalej rozpoczął działolność zespół folklorystyczny „Echo Prutu”, obecnie jako Zasłużony dla Kultury Polskiej. Jego założycielem i pierwszym kierownikiem był Stanisław Tomasz, który również został wyróżniony nagrodą RP Zasłużony dla kultury Polski. Obecnie chórem kieruje p. Lilia Pyndyk, wiceprezes zarządu do spraw kultury. Zespół wykonuje pieśni w różnychjęzykach: polskim, ukraińskim, rumuńskim, żydowskim, niemieckim oraz węgierskim, propagując, przez to tolerancję bukowińską oraz wielokulturowość. Wykładowca Katedry Muzycznej Uniwersytetu Irena Manyk, założyła młodzieżowy zespół „Bukowińskie Kolory”.
W tej chwili w Towarzystwie działa 6 zespołów folklorystycznych: Zasłużony dla Kultury Polskiej zespół Górali Czadeckich „Wianeczek” ze wsi Dolne Piotrowce (kierownik Pani Maria Malicka), w/w Zasłużony dla Kultury Polskiej zespół folklorystyczny „Echo Prutu” (Czerniowce), młodzieżowy zespół „Bukowińskie Kolory” (założyciel zespołu i pierwszy kierownik pani Irena Manyk. Obecnie zespołem kieruję doc. Katedry Muzycznej Zoja Sofronij). Powstały również zespóły folklorystyczne “Dolina Siretu” (kierownik Pani Walentyna Wyszniak, Tereblecz), Zasłużony dla Kultury Polskiej dziecięce zespóły – „Kwiaty Bukowiny” (Czerniowce, Polska Szkoła Niedzielna, kierownik artystyczny Pani Łucja Uszakowa, choreograf Pani Halina Prowalska, kierownik wokalny Pani Ałła Zubczuk) oraz „Dolinianka” (Stara Huta, kierownik Pani Regina Kałuski). Zespoły stale występują na festiwalach w Polsce, Rumunii, Austrii, Węgrzech, Włoszech, Niemczech i, oczywiście, na Ukrainie.
Ważnym elementem w działalności Towarzystwa jest promowanie języka ojczystego przez odrodzenie szkolnictwa polskiego w miejscowościach, gdzie mieszkają Polacy. Przy Gimnazjum Nr.3 w Czerniowcach została stworzona przez Ludwika Markulaka i jego córki Łucji Uszakowej Polska Skoła Niedzielna. Teraz to Polskie Centrum Kulturalno-Oświatowe, gdzie prowadzi naukę języka polskiego, z elementami geografii historii i kultury polskiej, wychowanka Pani Łucji Uszakowej – Maryna Łysiuk. Język polski jest wprowadzony do programu w szkołach państwowych we wsiach Panka (była nauczycielką Pani Anna Kysełyczuk, obecnie Olga Rusnak), Stara Huta (nauczyciel Pan Tomasz Kałuski), Dolne Piotrowce (nauczycielki Liwia Gawluk i Anna Koman. W tej chwili aktywnie działa przy Kościele szkółka, gdzie uczy polskiego Błażena Malicka. W 2009 roku rozpoczęto naukę języka polskiego w Storożyńcu, która odbywała się z przerwami (nauczyciel Pan Michał Hryziuk). Oprócz tego język polski wprowadzono na Wydziale Flologicznym i Historycznym CzNU im. Jurija Fedkowycza oraz na Wydziałach Geograficznym, Ekonomicznym, Instytucie Biologii i Chemii. Młodzież studencka pogłębia swoją wiedzę z zakresu języka polskiego na kursach przy Domu Polskim. Wspólnie z Uniwersytetem powołano w 2007 r. centrum “Szkoła Wschodnia Studiów Polskich imienia Antoniego Kochanowskiego”. Na jego czele stanął Prezes Towarzystwa doc. Władysław Strutyński. Studenci Uniwersytetu odbywają Letnie Szkoły Języka, Kultury i Historii Polski na uczelniach w Lublinie, Łodzi, Przemyślu, Słupsku, Krakowie.
W 2007 r., po trzech latach dyskusji pomiędzy Zarządem Głównym Obwodowego TKP im. Adama Mickiewicza a kierownictwem Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” odbyło się naprawdę historyczne wydarzenie. Bukowińska społeczność otrzymała odrodzone czasopismo Towarzystwa „Gazetę Polską Bukowiny”, która kontynuuje tradycje założone przez „Gazetę Polską” jeszcze w 1883 r.
Analizując działalność Towarzystwa nie sposób nadmienić wszystkiego co było zrobiono, przez TKP im. A. Mickiewicza. W kolejnych artykułach przywrócimy w pamięci najbardziej, naszym zdaniem, znaczące wydarzenia, które miały miejsce w rozwoju polonijnego ruchu na Bukowinie.
W roku 1998 Zarząd Główny Obwodowego Towarzystwa Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza w Czerniowcach oraz jego oddziały bardzo uroczyście obchodziły 200-lecie urodzin Adama Mickiewicza – patrona Towarzystwa. Propozycja Zarządu o dołączeniu się do uroczystości otrzymała całkowite poparcie administracji obwodowej, Rady Miejskiej Czerniowiec oraz kierownictwa rejonów obwodu czerniowieckiego. Z tej okazji zostało wydane specjalne zarządzenie Czerniowieckiej Administracji Obwodowej, które powołało komitet organizacyjny. Zarząd Towarzystwa opracował dokładny plan obchodów i kosztorys. Pomoc finansową i organizacyjną otrzymaliśmy od Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Konsulatu RP we Lwowie i Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie. Koncert galowy, który odbył się w Czerniowcach, zaszczycił swoją obecnością Konsul Konsulatu Generalnego RP we Lwowie Wincenty Dębicki. Niezapomniane wrażenie wywarły występy chóru „Organum” oraz zespołu instrumentalnego „Ricercar” z Krakowa w Czerniowcach i Storożyńcu. W ramach obchodów Mickiewiczowskich na Bukowinie gościł chór górniczy z Lubinia.W ciągu roku na terenie całego obwodu były zorganizowane wystawy książkowe w bibliotekach Domu Polskiego, uniwersytetu, szkół, czytania Mickiewiczowskie. Oprócz tego Zarząd wspólnie z Czerniowickim Uniwersytetem Narodowym im. Jurija Fedkowycza zorganizował i przeprowadził konferencję naukową na temat twórczości Adama Mickiewicza, a przy Polskiej Szkole Niedzielnej odbył się ogólnoobwodowy konkurs recytatorski, w którym wzięły udział dzieci różnych narodowości.
Latem 1999 roku na Bukowinie wspólnie z FOPnU był zorganizowany III Rajd Młodzieży Polskiej z Ukrainy i Ukraińskiej z Polski „Bukowina – 99” oraz przeprowadzono dyskusje w ramach programu „Nowe partnerstwo”.
W 2003 roku odbyło się jedno z najbardziej znaczących wydarzeń dla całej Bukowiny – obchody 200. rocznicy przyjazdu pierwszych rodzin polskich górali na Bukowinę: do Czerniowiec (Kaliczanka), Tereblacza i Starej Huty. Te obchody odbyły się w góralskiej wsi Stara Huta. Uczestniczyły w nich wszystkie oddziały towarzystwa, zespoły, ale oczywiście największy wysiłek organizacyjny przypadł w udziale działaczom polonijnym ze Starej Huty na czele z panią prezes Katarzyną Drozdyk oraz członkami Zarządu – Reginą i Tomaszem Kałuskimi. W uroczystościach brali udział przedstawiciele władz samorządowych ze Storożyńca, historycy, naukowcy z uniwersytetu w Czerniowcach, konsul Marek Maluchnik z KG RP we Lwowie, zespół folklorystyczny „Dawidenka” z Polski wraz z Dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego „Bukowińskie Spotkania” Zbigniewem Kowalskim. Z inicjatywy dr. Krzysztofa Nowaka – historyka, popularyzatora i badacza Bukowiny – w miejscowym kościele parafialnym pw. Matki Bożej Bolesnej została odsłonięta jubileuszowa tablica pamiątkowa. Na połoninie, przy ognisku tańczyli i śpiewali wszyscy – Polacy, Ukraińcy, Rumuni – cała wielonarodowościowa bukowińska rodzina.
W marcu 2004 roku Prezydenci Polski i Ukrainy ogłosili Rok Polski na Ukrainie. Jego otwarcie na Bukowinie zostało zorganizowane przez Obwodowe Towarzystwo Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza w Czerniowcach oraz Czerniowiecką Administrację Obwodową (Przewodniczący Mychajło Romaniw). W uroczystościach na szczeblu obwodowym wzięli udział Konsul Generalny RP we Lwowie Padca-Ministr Wiesław Osuchowski wraz z małżonką. Mychajło Romaniw i Wiesław Osuchowski przywitali delegacji ze wszystkich rejonów obwodu, mieszkańców miasta, przedstawicieli narodowościowych oświatowo-kulturologicznych towarzystw, którzy zebrali się w pięknej Sali Czerniowieckiego obwodowego teatru dramatycznego im. Olgi Kobylańskiej.
Na zaproszenie Towarzystwa w uroczystościach uczestniczył słynny zespół pieśni i tańca Akademii Gorniczo-Hutniczej w Krakowie „Krakus”, kierownik Pan Maciej Jądżejek. Przyjazd i pobyt zespolu w Czerniowcach udal się dzieki pomoczy Krakowskiego Oddzialu Stowarzyszenia „WP” (Dyrektor Pani Krystyna Gąsąwska).
Można dużo opowiadać o działalności kulturalno-oświatowej. Natomiast najważniejszym wydaje się, aby w ramach pogłębiania procesów integracyjnych na terenie Europy towarzystwa narodowościowe stały się promotorami swej praojczyzny w krajach zamieszkania. Za przykład takiego podejścia służy działalność Obwodowego TKP im. Adama Mickiewicza na Bukowinie. To właśnie z inicjatywy Zarządu władze obwodu czerniowieckiego zawarły umowy o współpracy z samorządami wojwództw śląskiego i łódzkiego.
Już w kwietniu 2005 roku,na mocy umowy o współpracy województwa łódzkiego i obwodu czerniowieckiego marszałek województwa łódzkigo Stanisław Witaszczyk zainicjował przeprowadzenie wspólnie z Obwodowym Towarzystwem Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza oraz Administarcją Obwodową i Urzędem Wojewódzkim konkursu wiedzy o Polsce i województwie łódzkim. Ten konkurs odbył się podczas obchodów Roku Ukrainy w Polsce. Dlatego hasło konkursu było bardzo znaczące: „Polska i Ukraina razem w Europie”.
Konkurs odbył się 8 – 10 kwietnia 2005 roku w Domu Polskim (ul. O.Kobylańskiej, 36) oraz w Polskiej Szkole Niedzielnej przy Gimnazjum nr 3 w Czerniowcach (ul. Hołowna, 131). Była to pierwsza w swoim rodzaju impreza, mająca na celu pogłębienie współpracy polsko-ukraińskiej oraz zainteresowanie dzieci i młodzieży tematyką Polski, jej historią i kulturą. Uczestnictwo w konkursie pomogło odkryć studentom i uczniom bogactwo kulturowe państwa polskiego oraz zapoznać się głębiej z jego wielowiekową tradycją.
W konkursie wzięły udział dzieci z przedszkola nr 25 w Czerniowcach (dyrektor Łarysa Iwanczyk, wychowawczyni Erna Pasieka, gdzie funkcjonuje grupa z pogłębionym nauczaniem języka polskiego), uczniowie Polskiej Szkoły Niedzielnej przy gimnazjum nr 3 (nauczycielka języka polskiego Łucja Uszakowa), uczniowie szkół ze wsi Dolne Piotrowce (dyrektor i nauczyciel języka polskiego Liwia Gawliuk), Panki (nauczycielka języka polskiego Anna Kisełyczuk), Starej Huty (nauczyciel języka polskiego Tomasz Kałuski), z ośrodka w Storożyńcu (kierownik Jadwiga Kriczka), a również studenci wydziału filologii, historii, politologii i stosunków międzynarodowych Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza. Ze względu na duże zróżnicowanie wiekowe uczestników, konkurs przeprowadzono w czterech kategoriach wiekowych.
Do komisji konkursowej weszli przedstawiciele delegacji z Łodzi oraz przedstawiciele z Czerniowiec. Uroczyste ogłoszenie wyników i wręczenie nagród odbyło się 23 kwietnia 2005 roku w Sali Marmurowej Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza w Czerniowcach. Na tej uroczystości byli obecni Ambasador RP na Ukrainie Marek Ziółkowski, delegecja z Łodzi na czele z marszałkiem województwa łódzkiego Stanisławem Witaszczykiem, przewodniczący Czerniowieckiej Rady Obwodowej Ołeksandr Smotr, wojewoda Mykoła Tkacz, p.o. Rektora Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego Iwan Hryhoraszczuk, członkowie zarządu Obwodowego TKP im. Adama Mickiewicza, uczestnicy konkursu, ich rodziny, nauczyciele. Marszałek województwa łódzkiego osobiście wręczył po dwie nagrody w każdej nominacji. W sumie zostało wręczonych 75 nagród uczestnikom konkursu i ich opiekunom.
Goście z Polski, jak również władze miejscowe, podziękowali wszystkim organizatorom konkursu, szczególnie województwu łódzkiemu i panu Ambasadorowi za wsparcie na szczeblu międzynarodowym, jak również uczestnikom konkursu za chęć i odwagę. Podkreślono potrzebę przeprowadzania podobnych imprez.
Zarząd aktywnie sprzyjał nawiązaniu kontaktów z uniwersytetami w Polsce. W tej chwili Uniwersytet Narodowy im. Jurija Fedkowycza ma podpisaną umowę o współpracy z uniwersytetami w Rzeszowie, Lublinie, Łodzi, Warszawie, Krakowie, z Państwową Wyższą Szkołą Wschodnioeuropejską w Przemyślu, z Akademią Pomorską w Słupsku, etc. Razem ze studentami w Letnich Szkołach Języka, Kultury i Historii Polski w Lublinie, Przemyślu, Ostrowcu Świętokrzyskim uczestniczyły również dzieci członków Towarzystwa.
Obwodowe Towarzystwo Kultury Polskiej stale wspiera inicjatywę Fundacji Wolność i Demokracja – naszego partnera w Polsce – organizowania w Czerniowcach Ogólnoukraińskiego Dyktanda Języka Polskiego „Ja piszę, Ty piszesz, My piszemy... po polsku. Dyktando Polskie na Ukrainie”. W 2019 roku przeprowadziliśmy już 6. edycję dyktanda. W dyktandzie corocznie uczestniczy od 110 do 150 osób w wieku od 7 do 85 lat z całego obwodu czerniowieckiego, studenci uniwersytetu czerniowieckiego oraz goście z Kołomyi i Iwano- Frankiwska (d. Stanisławów).
W celu popularyzacji i promocji kultury polskiej na terenie wielonarodowościowej Bukowiny zarząd TKP zapoczątkował w 2010 r. Młodzieżowy Konkurs Piosenki Polskiej lat 60. – 80. «Bukowińskie Malwy». W 2019 r. odbyła się VI edycja tego już międzynarodowego konkursu. Bierze w nim udział młodzież i dzieci w czterech grupach wiekowych od 7 do 28 lat. Ciekawym faktem jest zajęcie 1. miejsca (Grand Prix) podczas I Konkursu przez Georgija Postewkę, który jest narodowości rumuńskiej. Dzisia jest on już docentem Katedry Muzyki Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza i przygotowuje kolejnych uczestników konkursu. Wśród zwycięzców w konkursie było też kilku rodowitych Polaków z Domu Kultury ze Rzgowa oraz okręgu suczawskiego w Rumunii.
Ważnym wydarzeniem nie tylko w życiu towarzystwa, аle również wszystkich Polaków mieszkających na Ukrainie, była decyzja Ambasady RP na Ukrainie o przeprowadzeniu w 2015 r. na Bukowinie obchodów Dnia Polonii i Polaków za Granicą. W uroczystościach na szczeblu obwodowym wzięli udział Ambasador RP na Ukrainie Henryk Litwin wraz z małżonką oraz Konsul Generalny RP w Winnicy Krzysztof Świderek, kierownictwo obwodu czerniowieckiego oraz rejonu storożynieckiego. Koncert galowy w Filharmonii Czerniowieckiej oraz w Storożynieckim Domu Kultury uświetnił znany na całym świecie studencki Zespół Tańca Ludowego UMCS w Lublinie na czele z ego założycielem śp. Stanisławem Leszczyńskim. Trzeba dodać, że pan Stanisław wyszkolił kierowników zespołów również dla Czerniowiec. Cała delegacja odwiedziła Pankę, Dolne Piotrowce, Starą Krasnoszorę.
W 2015 roku Polacy na całym świecie obchodzili 100. Rocznicę szarży polskich ułanów pod Rokitną podczas I wojny światowej. Zespoły Towarzystwa „Wianeczek” i „Eho Prutu” razem z Konsulem Generalnym RP w Winnicy Krzysztofem Świderkiem oraz Konsulem RP w Winnicy Krzysztofem Rosińskim, delegacją samorządowców z Polski, przedstawicielami władz obwodu czerniowieckiego i rejonu nowosieleckiego uroczyście odsłonili w Rokitnej pomnik poległym w tej szarży polskim ułanom na czele z rotmistrzem Zbigniewem Duninym-Wąsowiczem.
Należy zauważyć, że Zarząd Towarzystwa, Urząd Rady Miasta oraz administrację obwodową łączy wieloletnia owocna współpraca. W duchu tradycyjnej bukowińskiej tolerancji Towarzystwo utrzymuje przyjazne twórcze kontakty z ukraińską organizacją o charakterze oświatowo-kulturalnym „Proswita”, niemiecko-austriackim, rumuńskim, żydowskim, białoruskim, ormiańskim Towarzystwami Oświatowo-Kulturalnymi Bukowiny. O tym w jakim stopniu jest doceniane Towarzystwo i jego Dom Polski świadczy następujący przykład. Na koniec sierpnia 2002 roku Czerniowiecka Administracja Obwodowa zwróciła się właśnie do Zarządu Towarzystwa o zorganizowanie w Domu Polskim spotkania prezesów towarzystw narodowościowych całego obwodu czerniowieckiego z wiceprzewodniczącym Komisji Europarlamentu w Brukseli ds. Ukrainy.
Zarząd towarzystwa w latach 2000. przy wsparciu finansowym Towarzystwa “Wspólnota Polska” (Warszawa, Кraków), Fundacji “Pomoc Polakom na Wschodzie” (Warszawa) kupił i wyposażył w meble klasy,w których prowadzone są lekcje języka polskiego:w Czerniowcach, Storożyńcu, Pance, Starej Hzcie, Dolnych Piotrowcach, oraz lokale w domach polskich w Czerniowcach i Pance.
O wzroście znaczenia TKP w społecznym życiu miasta, obwodu czerniowieckiego, pogłębieniu jego roli w rozwoju relacji polskо-ukraińskich świadczy również i to, że Bukowinę, w ciągu całego czasu działalności Towarzystwa odwiedzili prawie wszyscy ambasadorzy RP, corocznie odwiedzali i odwiedzają przedstawiciele konsulatów RP we Lwowie i Winnicy.
Członkowie Zarządu Towarzystwasą również członkami różnych komisji społecznych, przy administracji obwodowej i radzie miejskiej, aktywnie uczestniczą w rozwoju współpracy między polskimi województwami i obwodem czerniowieckim, gminami i rejonami naszego obwodu.
Kontynując analizę trzydziestoletniej działalności Towarzystwa, warto zauważyć taki kierunek, jak promocja ze strony TKP współpracywładz obwodu czerniowieckiego, Czerniowiec, niektóryh regionów Bukowiny z regionami w Polsce.
Ważnym kierunkiem międzynarodowej działalności Towarzystwa stało się nawiązanie kontaktów z gminą Rzgów koło Łodzi. Aktywna współpraca była zapoczątkowana jeszcze w 2004 r. Ważnym dorobkiem tej współpracy były projekty wymiany dzieci i młodzieży oraz zespołów folklorystycznych (Rzgów – Czerniowce – Stara Huta). Przez 6 lat grupa młodzieży na czele Z Włodzimierz Kaczmarkiem przyjeżdżała do Czerniowiec w celu uporządkowania grobów polskich legionistów poległych w I wojnie światowej na cmentarzu w Rarańczy. Orkiestra dęta z GOK w Rzgowie występowała w Czerniowcach w Bazylice Mniejszej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego oraz uczestniczyła w defiladzie honorowej na terytorium twierdzy chocimskiej. Polskie zespoły ze Storożyńca i Starej Huty niejednokrotnie występowały w Rzgowie, a rzgowianie w Czerniowcach.
Podpisanie umowyo współpracy między Gminą Rzgów a rejonem storożynieckim pozwoliło zrealizować wiele wspólnych projektów, korzystnych dla obu stron. W tym kierunku bardzo aktywnie pracowali: Przewodniczący Storożynieckiej Administracji Rejonowej Jarosław Bartosz, Zarząd Główny Obwodowego TKP im. Adama Mickiewicza oraz Zarząd Towarzystwa Kultury Polskiej im. Jana Pawła II na czele z Reginą Kałuski (Stara Huta). Z polskiej strony nad współpracą czuwali: wieloletni Burmistrz Rzgowa Jan Mielczarek, kierownik orkiestry dętej GOK w Rzgowie Włodzimierz Kaczmarek, rzgowscy samorządowcy, miejscowi biznesmeni. Strona polska pomogła w remoncie elewacji szkoły, stołówki szkolnej (remont generalny),wsparła starohucką szkołę pomocami dydaktycznymi (sprzęt sportowy), podarowała komputer do klasy języka polskiego. Ale największym osiągnięciem tej współpracy stały się bezcenne dary, które otrzymały: Stara Huta i rejon storożyniecki w postaci samochodów pożarniczych dla miejscowych jednostek straży pażarnej. Na dzień dzisiejszy rejon storożyniecki otrzymał 5 samochodów pożarniczych od Gminy Rzgów. Zapoczątkowaną przez Jana Mielczarka współpracę z Towarzystwem i rejonem storożynieckim kontynuował śp. burmistrz Konrad Kobus i obecny burmistrz Mateusz Kamiński. Zdobyte doświadczenia umożliwiły Jarosławowi Bartoszowi – Przewodniczącemu Storożynieckiej Administracji Rejonowej nawiązać współpracę z Gminą Andrychów (burmistrz Tamasz Żak) i otrzymać jeszcze 2 samochody pożarnicze dla Storożyńca i Dawiden oraz z Gminą Czernichów (wójt Adam Kos) – samochód dla Piotrowiec Dolnych. Czy nowe władze będą kontynuować i pogłębiać nawiązane kontakty – czas pokaże.
Pomimo niewielkiej ilości Polaków na terenie Bukowiny w porównaniu z obwodem lwowskim, chmielnickim, żytomierskim czy wołyńskim, działalność Towarzystwa jest doceniana przez władze RP oraz polskie placówki dyplomatyczne – Ambasadę RP, Konsulaty RP we Lwowie i Winnicy, Senat RP, Stowarzyszenie “Wspólnota Polska”, Fundację “Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Fundację „Wolność i Demokracja”, jak również przez organizacje i instytucje ukraińskie – Federację Organizacji Polskich na Ukrainie, Ministerstwo Kultury Ukrainy, władze lokalne. O tym świadczą liczne nagrody, otrzymane przez członków towarzystwa, w tym również odznaczenia honorowe. W latach 90. uhonorowano siostry – Olgę i Elżbietę Fifar, pierwszego prezesa TKP Jadwigę Kuczabińską, zespół folklorystyczny «Wianeczek» (Dolne Piotrowce) i jego kierownika muzycznego Marię Malicką.
W latach 2000. z inicjatywy Zarządu Towarzystwa i Konsulatu Generalnego RP we Lwowie Złotym Krzyżem Zasługi odznaczono prezesa TKP Władysława Strutyńskiego і wiceprezesa Łucję Uszakową; Srebrnym Krzyżem Zasługi – dyrektora Domu Polskiego w Czerniowcach Іllię Кmiecia oraz pierwszego prezesa TKP im. Adama Mickiewicza w Pance Michała Klusyka.
Znaczącym wydarzeniem dla całego szeregu członków Towarzystwa było wręczenie odznaki honorowej „Zasłużony dla Kultury Polskiej” z okazji 15. rocznicy Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie (grudzień 2007 r.): dla Zespołu Folklorystycznego “Echo Prutu” (Czerniowce) oraz jego założycielа Stanisława Tomasza, Jana Szejki i Walentyny Kmieć (Czerniowce), Katarzyny Drozdyk, Tomasza i Reginy Kałuskich (Stara Huta). W roku 2009 zostali odznaczeni: kierownik Tanecznego Dziecięcego Zespołu „Кwiaty Bukowiny” Halina Prowalska (Czerniowce) oraz Dziecięcy Zespół Folklorystyczny Górali Czadeckich „Dolinianka” ze Starej Huty. W 2019 r. odznakę honorową otrzymały: Lilia Pyndyk – kierownik zespołu „Echo Prutu”oraz redaktor naczelny „Gazety Polskiej Bukowiny” Antonina Tarasowa.
Ministerstwo Kultury Ukrainy wyróżniło odznaczeniami dziecięce zespoły – górali czadeckich “Doliniankа” (Stara Krasnoszora) i “Кwiaty Bukowiny” (Polska Szkoła Niedzielna przy Gimnazjum № 3 w Czerniowcach), a zespół folklorystyczny „Wianeczek” (Dolne Piotrowce) otrzymał tytuł Amatorski Zespół Ludowy Ukrainy. Najwyższą nagrodą obwodu czerniowieckiego –odznaką honorową “Bukowina” odznaczono wiceprezesa Stanisława Tomasza oraz prezesa Władysława Strutyńskiego. Regina Kałuski – prezes TKP w Starej Hucie w 2017 roku otrzymała odznakę Rady Najwyższej Ukrainy „Za Zasługi dla Narodu Ukraińskiego”, a w 2018 r. – odznakę honorową „Za Zasługi dla Bukowiny”. Ponad 40 osób otrzymało honorowe odznaczenia od KG we Lwowie, KG w Winnicy oraz Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie, około 30 od Czerniowieckiej Аdministracji Państwowejі Rady Obwodowej, około 20 od Rady Miejskiej i td. Liczne nagrody i odznaczenia kolejny raz podkreślają owocność pracy Towarzystwa, współpracy z władzami miasta, obwodu i licznymi organizacjami społecznymi na Ukrainie, oraz potrzebę w jej dalszym i trwałym rozwoju. Pozytywny stosunek ukraińskich władz lokalnych wobec polskiej społeczności na Bukowinie służy jako ważny argument dla polskich partnerów.
Dlatego władze samorządowe obwodu czerniowieckiego i miasta Czerniowce powinny maksymalnie wykorzystywać pozytywny obraz społeczności bukowińskiej, który formuje Towarzystwo, w celu pogłębienia współpracy między naszym regionem a regionami w Polsce z korzyścią dla obu stron.
Na zakończenie chciałbym złożyć najlepsze życzenia Bukowińskim Polakom z okazji 30. rocznicy działalności naszej polskiej organizacji – Obwodowego Towarzystwa Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza.
Działalność Towarzystwa nie byłaby tak owocna, gdybyw 1989 roku nie został zbudowany tak mocny fundament przez jego założycieli: pierwszego prezesa TKP (obecnie honorowego prezesa) Panią Jadwigę Kuczabińską, Michała Klusyka (Panka), Marię Malicką (Dolne Piotrowce), sp. Jadwigę Kriczkę (Storożyniec), Katarzynę Drozdyk (Stara Huta), siostry Olgę i Elżbietę Fifar, Leopolda Kałakajło, Ebergarda Gorodeckiego, Ludwika Markulaka (ojca Łucji Uszakowej), Antona Pytko, Gizelę i Józefa Kmieciów, Adelę i Karola Grymskich, Stanisława Tomasza, Tadeusza Rogowskiego, Józefę i Wiktora Rybka (wszyscy – Czerniowce). Właśnie dzięki ich staraniom zostały połączone polskie organizacje powstałe w różnych bukowińskich miejscowościach w jedną poważną organizację obwodową. I dlatego Im zawdzięczamy te 30 lat działań na rzecz odrodzenia tradycji, kultury i języka polskiego na wielonarodowościowych i wielokulturowych terenach Bukowiny. I dzisiaj dziękujemy im jeszcze i jeszcze raz!!!
Trzydziestoletni dorobek powinno kontynuować i rozwijać młode pokolenie bukowińskich Polaków. Nie możemy stać w miejscu. Tego nam nie przebaczą ani założyciele Towarzystwa, ani nasi partnerzy w Polsce i na Ukraine. Życzę wszystkim członkom Towarzystwa nowych osiągnięć, optymizmu i zdrowia!
P.S. Oczywiście, opisać szczegółowo trzydziestoletnią działalność Towarzystwa w artykule dla gazety jest sprawą bardzo trudną. Dlatego zwracam się z propozycją do weteranów – założycieli naszej organizacji – Pani Jadwigi Kuczabińskiej, prezesów Oddziałów: Marii Malickiej, Michała Klusyka, Koriny Zozuli (Storożyniec), Reginy Kałuski (Stara Huta), Walentyny Wyszniak (Tereblecz), długoletnich działaczy polonijnych, Liwii Hawluk (Dolne Piotrowce), Weroniki Jakimowicz (Panka), Łucji Uszakowej, Ludwika Markulaka, Antoniny Tarasowej, Anny Hrynczuk, Walentyny Kmieć i innych, o napisanie swoich wspomnień o naszej wspólnej 30-letniej pracy społecznej na rzecz rozwoju polskiej kultury i oświaty na Bukowinie, o naszej współpracy z innymi towarzystwami, organizacjami społecznymi, partnerami w Polsce i innych państwach, i oczywiście na Ukrainie. Te wspomnienia moglibyśmy drukować w odcinkach w naszym czasopiśmie „Gazecie Polskiej Bukowiny”, a potem zebrać je w jednym tomie.
Życzę sukcesów we wspólnej twórczej działaności! Więc, do pracy i wtedy wirus ucieknie!
Doc. Władysław STRUTYŃSKI,
Prezes Zarządu Głównego
Obwodowego Towarzstwa
Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza. Zdjęcia z archiwum TPK.
