Na terenie rezerwatu historyczno-kulturowego „Cmentarz przy ul. Zełenij” są pochowania obywateli miasta Czerniowce prawie od początku XIX st. Tu widzimy nadgrobki wybitnych osób, którzy dołożyli się w rożne czasy do rozwoju stolicy kraju. Wśród nich są sporo Polaków, w tym i pochowanie rodzinne Honorowego obywatela i burmistrza Antoniego Kochanowskiego, którego nazywano Ojcem miasta.
Przy wsparciu Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „POLONIKA” w Warszawie, w 2022 r. było odrestawrowano trzy nadrobka i trzy nadrobka zostaly odnjwiony w b.r.
Z instytutem „POLONIKA” współpracuje pani Anna Kudzia, która kieruje firmą „Konserwacja Zabytków” w mieście Jordanów w wojewódstwie małopolskim. Stworzyła grupę polskich i ukraińskich konserwatorów zajmujących się restauracją zabytków architektury. Oni kilka lat pracowali we Lwowie, Tarnopolu, Użhorodzie. Natomiast Olena i Andrij Sawczucy z Kamieńca Podolskiego – z zawodu artyści zajmujący się obróbką metali, specjalizujący się w restauracji pomników i nagrobków – od maja 2023 roku pracjwali w Czerniowcach na cmentarzu przy ulice Zelenij. Odrestaurowali trzy pomniki nagrobne - Kajtana Kasprowicza, Łazara Michałowicza i Tekli z rodziny Simonowicz.
Warto dodać, że Kajetan Kasprowicz – biskup Kościoła ormianokatolickiego w Czerniowcach – był założycielem Bursy Ormiańskiej, której liczba uczniów wynosiła 50-70 osób, i oddał własny dom na obecnej ulicę Szeptyckiego jako internat dla nich. Łazar Michałowicz – zamożny człowiek z Czerniowiec, który stworzył w mieście symbol wiary, nadziei i miłości, przekazał pieniądze na pomnik „Świętego Krzyża”, czyli Piety, który stał na Ringplatz, obecnie Placu Centralnym miasta. Nagrobek Polki, pani Tekli, przykuł uwagę konserwatorów niezwykłą kompozycją czterech wież.
W ubiegłym tygodniu przedstawiciele Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „POLONIKA” w Warszawie pod przewodnictwem kierownika projektu Katarzyny PASTUSKI, dyrektor zarządzającego Wydziałem Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Urzędu Miejskiego w Czerniowcach Wiktoria DIDENKO, prezes Organizacji Społecznej „Obwodowe Ttowarzystwo Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza” Władysław STRUTYŃSKI i dyrektor historycznego rezerwatu historyczno-kulturalowego „Cmentarz przy ulicy Zielonej” Angela NIKOŁAJEWA, zebrali się na starym cmentarzu, aby zaakceptować pracę konserwatorów. Pani Katarzyna szczególnie zwróciła uwagę na wysoki poziom pracy ukraińskich specjalistów, podkreślając, że na szczególną uwagę zasługuje wkład pana Bohdana KLISZCZA z Kamieńca Podolskiego, który pomagał artystom. Na podstawie wyników ankiety sporządzono protokół, którego odpisy będą przechowywane w radzie miasta i Towarzystwie Polskim oraz osiągnięto porozumienie w sprawie renowacji trzech kolejnych pomników, które w przyszłym roku powinny zostać zachowane dla historii.
Janina ŻUKOWSKA.
